Dit artikel is onderdeel van het archief van Drempelvrij.nl. De inhoud van dit artikel is mogelijk verouderd.
Inleiding
Als organisaties hun websites goed toegankelijk willen maken voor mensen met een beperking kiezen zij er meestal voor om het Waarmerk, www.drempelvrij.nl, te voeren. De website wordt dan getoetst en voldoet men, dan wordt het Waarmerk verstrekt. Daarin staat ook, vrij vertaald, dat video’s moeten worden voorzien van ‘audiodescriptie’ voor slechtzienden en blinden en van extra ondertiteling voor doven en slechthorenden. Maar vinden deze doelgroepen de manier waarop dat nu gebeurt wel effectief? Nu wordt door zienden en horenden minutieus verteld en opgeschreven wat er gebeurt en wat er wordt gezegd. Dit in de verwachting dat deze groepen daarmee even effectief met filmpjes kunnen omgaan als anderen. Maar is dat wel zo?
Historie
Er wordt op internet al heel lang gebruik gemaakt van filmpjes ter illustratie van een onderwerp. Als extraatje, dus als verlevendiging.
De laatste jaren ziet men steeds vaker dat de uitlegteksten op internet worden vervangen door informatievideo’s. Zie de website van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en kies: ‘Bewindslieden blikken terug op eerste weken’.
Ook waar er op webpagina’s een instructie wordt gegeven, worden deze in een razend tempo vervangen door instructievideo’s. Voorbeelden ziet u bij de NS die allerlei instructievideo’s heeft geplaatst over bijvoorbeeld uw fiets stallen in een fietskluis.
Ook bedrijven zoals de Bijenkorf laten steeds vaker via een filmpje zien wat ze in huis hebben: overzicht van magazines op de site van de Bijenkorf.
Dat is ook het geval bij scholen. Zij gebruiken steeds vaker informatie- en instructievideo’s:
Video over ICT project Hogeschool Inholland
Video over HAN Bouwkunde en Civiele Techniek 2011 karrenbouwen en karrenrace
Wij gingen op twee avonden praten met geïnteresseerde blinden en slechtzienden, met doven en slechthorenden en met doofblinden of zij problemen hebben met filmpjes op internet, hoe groot dat probleem voor hen is en wat volgens hen de oplossing is. Op die avonden toonden we enkele voorbeelden zoals die nu al gebruikt worden.
Bij het eerste filmpje hierboven wordt er met de knop ‘Audiodescriptie voor slechtzienden en blinden’ tussen de tekst door verteld wat er te zien is. Met de knop ‘Captions’ wordt de gesproken tekst voor doven en slechthorenden tevoorschijn getoverd.
Bevindingen
Het bleek op deze avonden dat slechtzienden en blinden het best op de hoogte waren van het bestaan van audiodescriptie. Voor de meeste auditief gehandicapten en doofblinden was de mogelijkheid van extra ondertiteling van de gesproken tekst onbekend. Alle drie de groepen vertelden dat filmpjes voor hen vaak een groot probleem zijn. Voor blinden en slechtzienden is dat het geval als er veel getoond wordt wat niet in tekst wordt omschreven. Voor de andere twee groepen is bijna elke film zonder extra ondertiteling niet te volgen. Alle groepen vrezen dat als de trend naar video een grote vlucht neemt, zij ernstig belemmerd worden in hun functioneren.
Effectief
Het werd ook duidelijk dat als de makers een informatie- of instructievideo minutieus voorzien van audiodescriptie en extra ondertiteling dat niet hoeft te betekenen dat deze groepen even effectief worden voorzien van informatie. Blinden en slechtzienden hebben soms andere informatie nodig om een instructie te begrijpen. “U doet de kaart hier in en drukt daarna op deze knop”. Dat geldt ook voor de andere twee groepen waarvoor de tekst soms te moeilijk kan zijn. Een geheel toegankelijk gemaakte demonstratiefilm over hoe een slaapkamerkastje in elkaar te zetten, zal voor alle drie de groepen waarschijnlijk te veel gevraagd zijn.
Half ei of lege dop
De drie groepen geven ook aan dat als zij zouden moeten kiezen tussen de huidige situatie van weinig goede filmpjes met een acht of veel filmpjes met een vijfenhalf dat zij dan voor het laatste zouden kiezen: “Beter iets dan niets.”
Aanbevelingen
- Ontwikkelen handreiking implementatie audiodescriptie en tekst captions
Van de makers van video´s kan niet worden verwacht dat zij inzicht hebben wanneer audiodescriptie en tekst captions tegemoet komen aan de behoeften van deze doelgroepen. Zij voegen minutieus beide aan de video toe in de verwachting dat daarmee de bruikbaarheid op hetzelfde niveau komt als voor andere gebruikers. Dit lijkt niet het geval te zijn. Er lijkt hiernaar ook geen onderzoek te zijn gedaan. Wij stellen voor met Viziris en de organisaties van doven en slechthorenden met de HKU een praktijkonderzoek te doen en op basis daarvan een handreiking voor de makers en de inspectie-instellingen van het Waarmerk drempelvrij.nl te ontwikkelen zodat de invulling gebaseerd kan worden op gebruikerservaringen. -
Promotie
- Promotieactie onder website-eigenaren om het belang van toegankelijke video’s bij hen onder de aandacht te brengen;
- Awarenessactie onder beide doelgroepen om het bestaan van audiodescriptie en tekstcaptions te bevorderen en actiebereidheid te kweken om website-eigenaren op de mogelijkheden te wijzen.